Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác vào dạy Ngữ văn lớp 10 ở trường THPT chuyên Lý Tự Trọng - Thành phố Cần Thơ



Khoa học kỹ thuật phát triển làm cho con người có những suy nghĩ và nhận thức mới trên tất cả các lĩnh vực. Hòa vào xu thế chung của cả thế giới, trong thập kỉ cuối của thế kỉ XX, nước ta đã phát động đổi mới phương pháp dạy học từ các trường phổ thông đến các trường đại học nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu chiếm lĩnh tri thức và rèn luyện của người học trong thời đại mới.

Ngày nay trong hoạt động giáo dục, vấn đề quan trọng đang đặt ra là làm thế nào để đạt được yêu cầu của dạy học tích cực. Để thực hiện được vấn đề này trong nhà trường phổ thông ở tất cả các môn học quả là một vấn đề nan giải. Hơn nữa, làm thế nào để thực hiện được phương pháp dạy học tích cực trong dạy học Ngữ văn thì càng khó khăn gấp bội. Có thể nói, môn Ngữ văn là một môn học có tác dụng khơi gợi những rung cảm, những cảm xúc thẩm mĩ trong lòng người học. Thế nhưng, nếu  giáo viên (GV) không có cách tổ chức học tập tốt, môn học này sẽ trở thành một môn học buồn chán, nặng nề, làm nguội lạnh sự nhạy bén trong tư duy, xúc cảm của người học, làm mai một những khả năng diễn đạt và cảm nhận tác phẩm văn chương của học sinh (HS). Chính vì thế, việc vận dụng, thực hiện những phương pháp mới vào dạy học là một yêu cầu rất cần thiết đối với môn Ngữ văn.

Với phương pháp dạy học mới này, vai trò người học được phát huy, GV chỉ là người hướng dẫn, điều khiển hoạt động học, còn HS sẽ là trung tâm trong quá trình lĩnh hội tri thức.

Là một giáo viên giảng dạy trực tiếp ở trường phổ thông 11 năm, tôi đã cố gắng, nhiệt tình giảng dạy và đã đạt được những thành tích nhất định, song trong thâm tâm, tôi cảm thấy chưa thật hài lòng với cách dạy của mình. Tôi mong muốn các tiết dạy của mình phải làm sao tốt hơn nữa. Niềm mong mỏi tưởng như giản đơn song thực sự là bài toán khó đối với tôi.

Được là thành viên của lớp Cao học Lí luận và phương pháp dạy học Văn - Tiếng Việt K12  thực sự là điều may mắn đối với tôi vì đã tiếp thu được khá nhiều hình thức dạy học mới. Tôi nghĩ rằng, phần nhiều trong số những hình
 
thức dạy học ấy, tôi có thể vận dụng được vào thực tế giảng dạy của mình. Phương pháp dạy học được tôi đặc biệt cảm thấy tâm đắc là dạy học hợp tác (DHHT). Trước đây, trong quá trình dạy học, tôi có áp dụng, nhưng khi ấy, tôi chưa thực sự hiểu rõ về phương pháp này. Do vậy, hiệu quả dạy học chưa cao. Việc DHHT cũng thỉnh thoảng được thực hiện ở một vài tiết dạy đối với một số giáo viên ở các trường phổ thông; nhưng nói chung việc vận dụng hình thức này còn ở mức độ nhỏ, lẻ và phần nhiều còn mang tính tự phát, hình thức. Vì vậy, tôi quyết định chọn đề tài thực nghiệm Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác vào dạy Ngữ văn lớp 10P ở trường THPT chuyên Lý Tự Trọng - Thành phố Cần Thơ. Thực hiện đề tài này, người viết tin rằng sẽ tích lũy được những tri thức, những kinh nghiệm cần thiết góp phần phục vụ công tác giảng dạy tốt hơn.




NỘI DUNG:



CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT VỀ DẠY HỌC HỢP TÁC …....………………………….11

1.1. Quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm …………………………….11

1.1.1. Khái niệm dạy học lấy học sinh làm trung tâm …………………………...11

1.1.2. Vài nét về quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm ………………..11

1.2. Lý thuyết về dạy học hợp tác …………………………………………..……14

1.2.1. Học hợp tác là gì?………………………………………………………….15

1.2.2. Những ưu điểm của học hợp tác ……. ……………………………..……..17

1.2.3. Những tính chất cơ bản của sự hợp tác học tập ………………...…………17

1.2.4. Loại hình nhóm, cách chia nhóm ………………………………….………19

1.2.5. Các dạng bài tập TLN thường dùng trong môn Ngữ văn …………………23

1.2.6. Quy trình tổ chức dạy học theo phương pháp hợp tác nhóm …………...…25

CHƯƠNG 2: THỰC NGHIỆM……………………………………………………………….33

2.1. Vài nét về chương trình Ngữ văn 10 (Ban cơ bản) ……………………….....33

2.2. Thực nghiệm ……………………………………………………………...…34

2.2.1. Đặc điểm tình hình trường, lớp và giáo viên thực nghiệm ………………..34

2.2.1.1. Trường thực nghiệm …………………………………………………….34

2.2.1.2. Lớp thực nghiệm ……………………………….………………………..36

2.2.1.3. Giáo viên thực nghiệm ………………………………………………….37
 
2.2.2. Thời gian và số tiết thực nghiệm, khảo sát …………….………………….38

2.2.3. Phương pháp thực nghiệm …………………………….…………………..38

2.2.4. Tiến trình thực nghiệm ……………………………………………………43

2.2.4.1. Dạy học hợp tác giờ Đọc văn …………………………………………...45

2.2.4.2. Dạy học hợp tác giờ Tiếng Việt …………………………………………86

2.2.4.3. Dạy học hợp tác giờ Làm văn …………….……………………………104

CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM………………………………......123

3.1. Kết quả thực nghiệm ……………………………………………………….123

3.1.1. Kết quả học tập của HS ……………………………………...…...……...123

3.1.2. Tinh thần, thái độ của HS trong quá trình thảo luận …..…………………126

3.1.3. Ý kiến của GV dự giờ và HS lớp 10P Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng

về hiệu quả của phương pháp DHHT ……………………..……………………129

3.2. Đánh giá hiệu quả của việc sử dụng phương pháp DHHT ở lớp 10P Trường

THPT chuyên Lý Tự Trọng ………………………………………………...…..133

3.3. Những khó khăn và hạn chế của việc vận dụng phương pháp DHHT ở lớp 10P Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng …….……………...………………………147
3.3.1. Những khó khăn khách quan …………………………………………….147

3.3.2. Những khó khăn chủ quan ……………………………………………….148

3.4. Một số đề xuất …………………………………………..…………………150

Kết luận …………………………………………………………………………153

Tài liệu tham khảo ……………………………………………………………...156

Phụ lục ………………………………………………………………………….159









Khoa học kỹ thuật phát triển làm cho con người có những suy nghĩ và nhận thức mới trên tất cả các lĩnh vực. Hòa vào xu thế chung của cả thế giới, trong thập kỉ cuối của thế kỉ XX, nước ta đã phát động đổi mới phương pháp dạy học từ các trường phổ thông đến các trường đại học nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu chiếm lĩnh tri thức và rèn luyện của người học trong thời đại mới.

Ngày nay trong hoạt động giáo dục, vấn đề quan trọng đang đặt ra là làm thế nào để đạt được yêu cầu của dạy học tích cực. Để thực hiện được vấn đề này trong nhà trường phổ thông ở tất cả các môn học quả là một vấn đề nan giải. Hơn nữa, làm thế nào để thực hiện được phương pháp dạy học tích cực trong dạy học Ngữ văn thì càng khó khăn gấp bội. Có thể nói, môn Ngữ văn là một môn học có tác dụng khơi gợi những rung cảm, những cảm xúc thẩm mĩ trong lòng người học. Thế nhưng, nếu  giáo viên (GV) không có cách tổ chức học tập tốt, môn học này sẽ trở thành một môn học buồn chán, nặng nề, làm nguội lạnh sự nhạy bén trong tư duy, xúc cảm của người học, làm mai một những khả năng diễn đạt và cảm nhận tác phẩm văn chương của học sinh (HS). Chính vì thế, việc vận dụng, thực hiện những phương pháp mới vào dạy học là một yêu cầu rất cần thiết đối với môn Ngữ văn.

Với phương pháp dạy học mới này, vai trò người học được phát huy, GV chỉ là người hướng dẫn, điều khiển hoạt động học, còn HS sẽ là trung tâm trong quá trình lĩnh hội tri thức.

Là một giáo viên giảng dạy trực tiếp ở trường phổ thông 11 năm, tôi đã cố gắng, nhiệt tình giảng dạy và đã đạt được những thành tích nhất định, song trong thâm tâm, tôi cảm thấy chưa thật hài lòng với cách dạy của mình. Tôi mong muốn các tiết dạy của mình phải làm sao tốt hơn nữa. Niềm mong mỏi tưởng như giản đơn song thực sự là bài toán khó đối với tôi.

Được là thành viên của lớp Cao học Lí luận và phương pháp dạy học Văn - Tiếng Việt K12  thực sự là điều may mắn đối với tôi vì đã tiếp thu được khá nhiều hình thức dạy học mới. Tôi nghĩ rằng, phần nhiều trong số những hình
 
thức dạy học ấy, tôi có thể vận dụng được vào thực tế giảng dạy của mình. Phương pháp dạy học được tôi đặc biệt cảm thấy tâm đắc là dạy học hợp tác (DHHT). Trước đây, trong quá trình dạy học, tôi có áp dụng, nhưng khi ấy, tôi chưa thực sự hiểu rõ về phương pháp này. Do vậy, hiệu quả dạy học chưa cao. Việc DHHT cũng thỉnh thoảng được thực hiện ở một vài tiết dạy đối với một số giáo viên ở các trường phổ thông; nhưng nói chung việc vận dụng hình thức này còn ở mức độ nhỏ, lẻ và phần nhiều còn mang tính tự phát, hình thức. Vì vậy, tôi quyết định chọn đề tài thực nghiệm Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác vào dạy Ngữ văn lớp 10P ở trường THPT chuyên Lý Tự Trọng - Thành phố Cần Thơ. Thực hiện đề tài này, người viết tin rằng sẽ tích lũy được những tri thức, những kinh nghiệm cần thiết góp phần phục vụ công tác giảng dạy tốt hơn.




NỘI DUNG:



CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT VỀ DẠY HỌC HỢP TÁC …....………………………….11

1.1. Quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm …………………………….11

1.1.1. Khái niệm dạy học lấy học sinh làm trung tâm …………………………...11

1.1.2. Vài nét về quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm ………………..11

1.2. Lý thuyết về dạy học hợp tác …………………………………………..……14

1.2.1. Học hợp tác là gì?………………………………………………………….15

1.2.2. Những ưu điểm của học hợp tác ……. ……………………………..……..17

1.2.3. Những tính chất cơ bản của sự hợp tác học tập ………………...…………17

1.2.4. Loại hình nhóm, cách chia nhóm ………………………………….………19

1.2.5. Các dạng bài tập TLN thường dùng trong môn Ngữ văn …………………23

1.2.6. Quy trình tổ chức dạy học theo phương pháp hợp tác nhóm …………...…25

CHƯƠNG 2: THỰC NGHIỆM……………………………………………………………….33

2.1. Vài nét về chương trình Ngữ văn 10 (Ban cơ bản) ……………………….....33

2.2. Thực nghiệm ……………………………………………………………...…34

2.2.1. Đặc điểm tình hình trường, lớp và giáo viên thực nghiệm ………………..34

2.2.1.1. Trường thực nghiệm …………………………………………………….34

2.2.1.2. Lớp thực nghiệm ……………………………….………………………..36

2.2.1.3. Giáo viên thực nghiệm ………………………………………………….37
 
2.2.2. Thời gian và số tiết thực nghiệm, khảo sát …………….………………….38

2.2.3. Phương pháp thực nghiệm …………………………….…………………..38

2.2.4. Tiến trình thực nghiệm ……………………………………………………43

2.2.4.1. Dạy học hợp tác giờ Đọc văn …………………………………………...45

2.2.4.2. Dạy học hợp tác giờ Tiếng Việt …………………………………………86

2.2.4.3. Dạy học hợp tác giờ Làm văn …………….……………………………104

CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM………………………………......123

3.1. Kết quả thực nghiệm ……………………………………………………….123

3.1.1. Kết quả học tập của HS ……………………………………...…...……...123

3.1.2. Tinh thần, thái độ của HS trong quá trình thảo luận …..…………………126

3.1.3. Ý kiến của GV dự giờ và HS lớp 10P Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng

về hiệu quả của phương pháp DHHT ……………………..……………………129

3.2. Đánh giá hiệu quả của việc sử dụng phương pháp DHHT ở lớp 10P Trường

THPT chuyên Lý Tự Trọng ………………………………………………...…..133

3.3. Những khó khăn và hạn chế của việc vận dụng phương pháp DHHT ở lớp 10P Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng …….……………...………………………147
3.3.1. Những khó khăn khách quan …………………………………………….147

3.3.2. Những khó khăn chủ quan ……………………………………………….148

3.4. Một số đề xuất …………………………………………..…………………150

Kết luận …………………………………………………………………………153

Tài liệu tham khảo ……………………………………………………………...156

Phụ lục ………………………………………………………………………….159







M_tả
M_tả

Không có nhận xét nào: