GIÁO TRÌNH CỜ VUA - Nguyễn Đức Thành
Cờ vua là một môn thể thao trí tuệ, không phân biệt lứa tuổi, giới tính, chủng tộc, giai cấp hay nghề nghiệp. Trong quá trình thi đấu, các kỳ thủ không chỉ đua tranh về thể lực, kỹ - chiến thuật, chiến lược, tâm lý, mà còn đấu trí căng thẳng về năng lực phân tích, tổng hợp, phán đoán ý đồ, sự đáp trả của đối phương sau mỗi nước cờ.
Không chỉ đơn thuần là một trò chơi giải trí lành mạnh trong những lúc nhàn rỗi, Cờ vua còn giúp người chơi phát triển tư duy, rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, điềm tĩnh, lòng tự trọng, tinh thần độc lập…, hỗ trợ sinh viên học tốt các môn khoa học tự nhiên cũng như xã hội. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học về lợi ích của cờ vua trong việc phát triển các năng lực tư duy cũng như những năng lực tâm lý đối với sinh viên.
Giáo trình Cờ vua này là tài liệu phục vụ cho công tác giảng dạy chính khóa của học phần tự chọn thuộc chương trình môn học giáo dục thể chất tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM.
Nội dung của giáo trình được biên soạn dựa trên sự tổng hợp các tài liệu, sách tham khảo có liên quan nhằm cung cấp cho sinh viên hệ thống kiến thức cơ bản như: Nguồn gốc, đặc điểm và lợi ích; Những tri thức cơ bản về Cờ vua; Các giai đoạn của ván cờ; Cờ thế; Một số lĩnh vực liên quan với Cờ vua; Một số điều luật cơ bản;…
NỘI DUNG:
Chương I. SƠ LƯỢC VỀ CỜ VUA .................................................. 9
1.1. Nguồn gốc cờ vua ............................................................................... 9
1.2. Cờ vua - môn thể thao đặc thù .......................................................... 12
1.3. Lợi ích của cờ vua ............................................................................. 13
1.3.1. Lợi ích của việc chơi cờ vua đối với học sinh và sinh
viên ........................................................................................ 13
1.3.2. Cờ vua thể hiện tính cách con người .................................... 15
1.3.3. Cờ vua giúp phát triển nhân cách, đức hạnh ....................... 16
1.3.4. Cờ vua phát triển các kỹ năng mềm ..................................... 16
1.4. Cờ vua và máy đánh cờ .................................................................... 17
1.5. Cờ vua trên đấu trường quốc tế ........................................................ 21
1.6. Liên đoàn Cờ vua Thế giới ............................................................... 21
1.7. Cờ vua ở Việt Nam ........................................................................... 22
Chương II. NHỮNG NHÀ VÔ ĐỊCH THẾ GIỚI VỀ CỜ
VUA ................................................................................. 25
2.1. Những nhà vô địch cờ vua của phái mạnh ........................................ 25
2.2. Những nữ hoàng cờ vua thế giới ...................................................... 33
Chương III. NHỮNG TRI THỨC CƠ BẢN VỀ CỜ VUA .............. 41
3.1. Bàn cờ ............................................................................................... 41
3.2. Quân cờ và ký hiệu ........................................................................... 42
3.3. Các yếu tố tạo nên bàn cờ vua .......................................................... 43
3.4. Cách đi quân ..................................................................................... 44
3.4.1. Cách di chuyển của các quân ............................................... 44
6
3.4.2. Các nước đi đặc biệt trong cờ vua ....................................... 45
3.4.3. Cách ăn quân và nước chiếu ................................................ 50
3.5. So sánh giá trị giữa các quân ............................................................ 51
3.6. Cách ghi chép ván cờ và các ký hiệu quy ước .................................. 52
3.7. Các thuật ngữ thông dụng ................................................................. 57
3.8. Một số điều luật cơ bản của cờ vua .................................................. 58
3.8.1. Bản chất và mục đích của một ván cờ .................................. 58
3.8.2. Vị trí ban đầu của các quân trên bàn cờ .............................. 58
3.8.3. Nước đi của các quân ........................................................... 58
3.8.4. Thực hiện nước đi ................................................................. 59
3.8.5. Hoàn thành ván cờ ............................................................... 59
3.8.6. Đồng hồ cờ ........................................................................... 60
Chương IV. CÁC GIAI ĐOẠN CỦA VÁN CỜ ................................ 64
4.1. Giai đoạn khai cuộc .......................................................................... 64
4.1.1. Khái niệm giai đoạn khai cuộc ............................................. 64
4.1.2. Nguyên lý giai đoạn khai cuộc ............................................. 64
4.1.3. Những điều cần lưu ý khi triển khai quân ............................ 65
4.1.4. Phân loại khai cuộc .............................................................. 66
4.2. Giai đoạn trung cuộc ......................................................................... 70
4.2.1. Khái niệm giai đoạn trung cuộc ........................................... 70
4.2.2. Đặc điểm và mục tiêu giai đoạn trung cuộc ......................... 71
4.2.3. Các nhân tố chiến thuật ở trung cuộc .................................. 71
4.2.4. Đòn phối hợp ........................................................................ 72
4.3. Giai đoạn tàn cuộc ............................................................................ 86
4.3.1. Khái niệm tàn cuộc ............................................................... 86
4.3.2. Đặc điểm giai đoạn tàn cuộc................................................ 87
4.3.3. Nhiệm vụ cần thực thi ở tàn cuộc ......................................... 88
4.3.4. Các nguyên tắc trong tàn cuộc ............................................. 88
4.3.5. Phân loại cờ tàn ................................................................... 88
7
Chương V. CỜ THẾ .......................................................................... 97
5.1. Khái niệm cờ thế ............................................................................... 97
5.2. Đặc điểm cờ thế ................................................................................ 97
5.3. Phân loại cờ thế ................................................................................. 97
5.4. Tác dụng của cờ thế .......................................................................... 98
5.5. Một số thế cờ thế minh họa .............................................................. 98
Chương VI. CỜ VUA VÀ MỘT SỐ LĨNH VỰC LIÊN
QUAN ............................................................................ 101
6.1. So sánh cờ vua với cờ tướng ........................................................... 101
6.1.1. Những điểm tương đồng ..................................................... 101
6.1.2. Những điểm khác biệt ......................................................... 101
6.2. Cờ vua và hội họa ........................................................................... 104
6.3. Cờ vua và văn chương, thơ ca ........................................................ 108
6.4. Cờ vua và nghệ thuật điện ảnh ........................................................ 110
6.5. Cờ vua và âm nhạc .......................................................................... 112
6.6. Cờ vua và chính khách .................................................................... 113
6.7. Tình yêu đối với cờ ......................................................................... 120
PHẦN THUẬT NGỮ TIẾNG ANH TRONG CỜ VUA .................. 124
PHẦN BÀI TẬP ................................................................................... 128
Phụ lục. LUẬT CỜ VUA ..................................................................... 153
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..
Cờ vua là một môn thể thao trí tuệ, không phân biệt lứa tuổi, giới tính, chủng tộc, giai cấp hay nghề nghiệp. Trong quá trình thi đấu, các kỳ thủ không chỉ đua tranh về thể lực, kỹ - chiến thuật, chiến lược, tâm lý, mà còn đấu trí căng thẳng về năng lực phân tích, tổng hợp, phán đoán ý đồ, sự đáp trả của đối phương sau mỗi nước cờ.
Không chỉ đơn thuần là một trò chơi giải trí lành mạnh trong những lúc nhàn rỗi, Cờ vua còn giúp người chơi phát triển tư duy, rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, điềm tĩnh, lòng tự trọng, tinh thần độc lập…, hỗ trợ sinh viên học tốt các môn khoa học tự nhiên cũng như xã hội. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học về lợi ích của cờ vua trong việc phát triển các năng lực tư duy cũng như những năng lực tâm lý đối với sinh viên.
Giáo trình Cờ vua này là tài liệu phục vụ cho công tác giảng dạy chính khóa của học phần tự chọn thuộc chương trình môn học giáo dục thể chất tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM.
Nội dung của giáo trình được biên soạn dựa trên sự tổng hợp các tài liệu, sách tham khảo có liên quan nhằm cung cấp cho sinh viên hệ thống kiến thức cơ bản như: Nguồn gốc, đặc điểm và lợi ích; Những tri thức cơ bản về Cờ vua; Các giai đoạn của ván cờ; Cờ thế; Một số lĩnh vực liên quan với Cờ vua; Một số điều luật cơ bản;…
NỘI DUNG:
Chương I. SƠ LƯỢC VỀ CỜ VUA .................................................. 9
1.1. Nguồn gốc cờ vua ............................................................................... 9
1.2. Cờ vua - môn thể thao đặc thù .......................................................... 12
1.3. Lợi ích của cờ vua ............................................................................. 13
1.3.1. Lợi ích của việc chơi cờ vua đối với học sinh và sinh
viên ........................................................................................ 13
1.3.2. Cờ vua thể hiện tính cách con người .................................... 15
1.3.3. Cờ vua giúp phát triển nhân cách, đức hạnh ....................... 16
1.3.4. Cờ vua phát triển các kỹ năng mềm ..................................... 16
1.4. Cờ vua và máy đánh cờ .................................................................... 17
1.5. Cờ vua trên đấu trường quốc tế ........................................................ 21
1.6. Liên đoàn Cờ vua Thế giới ............................................................... 21
1.7. Cờ vua ở Việt Nam ........................................................................... 22
Chương II. NHỮNG NHÀ VÔ ĐỊCH THẾ GIỚI VỀ CỜ
VUA ................................................................................. 25
2.1. Những nhà vô địch cờ vua của phái mạnh ........................................ 25
2.2. Những nữ hoàng cờ vua thế giới ...................................................... 33
Chương III. NHỮNG TRI THỨC CƠ BẢN VỀ CỜ VUA .............. 41
3.1. Bàn cờ ............................................................................................... 41
3.2. Quân cờ và ký hiệu ........................................................................... 42
3.3. Các yếu tố tạo nên bàn cờ vua .......................................................... 43
3.4. Cách đi quân ..................................................................................... 44
3.4.1. Cách di chuyển của các quân ............................................... 44
6
3.4.2. Các nước đi đặc biệt trong cờ vua ....................................... 45
3.4.3. Cách ăn quân và nước chiếu ................................................ 50
3.5. So sánh giá trị giữa các quân ............................................................ 51
3.6. Cách ghi chép ván cờ và các ký hiệu quy ước .................................. 52
3.7. Các thuật ngữ thông dụng ................................................................. 57
3.8. Một số điều luật cơ bản của cờ vua .................................................. 58
3.8.1. Bản chất và mục đích của một ván cờ .................................. 58
3.8.2. Vị trí ban đầu của các quân trên bàn cờ .............................. 58
3.8.3. Nước đi của các quân ........................................................... 58
3.8.4. Thực hiện nước đi ................................................................. 59
3.8.5. Hoàn thành ván cờ ............................................................... 59
3.8.6. Đồng hồ cờ ........................................................................... 60
Chương IV. CÁC GIAI ĐOẠN CỦA VÁN CỜ ................................ 64
4.1. Giai đoạn khai cuộc .......................................................................... 64
4.1.1. Khái niệm giai đoạn khai cuộc ............................................. 64
4.1.2. Nguyên lý giai đoạn khai cuộc ............................................. 64
4.1.3. Những điều cần lưu ý khi triển khai quân ............................ 65
4.1.4. Phân loại khai cuộc .............................................................. 66
4.2. Giai đoạn trung cuộc ......................................................................... 70
4.2.1. Khái niệm giai đoạn trung cuộc ........................................... 70
4.2.2. Đặc điểm và mục tiêu giai đoạn trung cuộc ......................... 71
4.2.3. Các nhân tố chiến thuật ở trung cuộc .................................. 71
4.2.4. Đòn phối hợp ........................................................................ 72
4.3. Giai đoạn tàn cuộc ............................................................................ 86
4.3.1. Khái niệm tàn cuộc ............................................................... 86
4.3.2. Đặc điểm giai đoạn tàn cuộc................................................ 87
4.3.3. Nhiệm vụ cần thực thi ở tàn cuộc ......................................... 88
4.3.4. Các nguyên tắc trong tàn cuộc ............................................. 88
4.3.5. Phân loại cờ tàn ................................................................... 88
7
Chương V. CỜ THẾ .......................................................................... 97
5.1. Khái niệm cờ thế ............................................................................... 97
5.2. Đặc điểm cờ thế ................................................................................ 97
5.3. Phân loại cờ thế ................................................................................. 97
5.4. Tác dụng của cờ thế .......................................................................... 98
5.5. Một số thế cờ thế minh họa .............................................................. 98
Chương VI. CỜ VUA VÀ MỘT SỐ LĨNH VỰC LIÊN
QUAN ............................................................................ 101
6.1. So sánh cờ vua với cờ tướng ........................................................... 101
6.1.1. Những điểm tương đồng ..................................................... 101
6.1.2. Những điểm khác biệt ......................................................... 101
6.2. Cờ vua và hội họa ........................................................................... 104
6.3. Cờ vua và văn chương, thơ ca ........................................................ 108
6.4. Cờ vua và nghệ thuật điện ảnh ........................................................ 110
6.5. Cờ vua và âm nhạc .......................................................................... 112
6.6. Cờ vua và chính khách .................................................................... 113
6.7. Tình yêu đối với cờ ......................................................................... 120
PHẦN THUẬT NGỮ TIẾNG ANH TRONG CỜ VUA .................. 124
PHẦN BÀI TẬP ................................................................................... 128
Phụ lục. LUẬT CỜ VUA ..................................................................... 153
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..
Không có nhận xét nào: