CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN VÀ HỆ THỐNG GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP CỦA WTO

Với việc thành lập WTO, các nước đang phát triển cũng nhưcác nước công nghiệp phải tuân theo cùng một bộquy tắc và các cam kết tương tựnhưnhau. Một Bản ghi nhớmới vềgiải quyết tranh chấp (Dispute Settlement Understanding – DSU) đã được đàm phán đểthực thi kỷluật đa phương. DSU được dưluận rộng rãi coi là một trong những kết quả tích cực của vòng đàm phán Uruguay, đánh dấu một bước tiến hướng đến một hệthống “tự động” và dựa trên luật lệhơn (Jackson 1997). Chương này đánh giá hoạt động của DSU từquan điểm của các nước đang phát triển.

Mặc dù cơsởnền tảng của cơchếgiải quyết tranh chấp của WTO vẫn là Điều XXII và XXIII của GATT, DSU đã tạo ra một sựthay đổi đáng kểtrong cách thức vận hành của hệthống. Một tiến bộlớn là bãi bỏyêu cầu đồng thuận tại các giai đoạn then chốt của quá trình. DSU nêu rõ: “ởnhững chỗmà các quy định và thủtục của Bản ghi nhớnày quy định cơquan giải quyết tranh chấp ra quyết định, cơquan này sẽlàm điều đó theo nguyên tắc đồng thuận,” nhưng quy tắc chung này không áp dụng cho những việc như: thành lập nhóm chuyên gia (panel of experts), thông qua báo cáo của nhóm này, hoặc báo cáo của cơquan phúc thẩm (Appellate Body) nếu báo cáo phải qua phúc thẩm. Trong những trường hợp đó, chỉcó sự“đồng tình phản đối” (negative consensus) mới có thểlàm ngưng quá trình; nghĩa là tất cảcác thành viên phải đồng ý không tiếp tục hoặc không thông qua các khuyến nghịhoặc phán quyết của nhóm chuyên gia hoặc của cơquan phúc thẩm. Việc đảo ngược quy tắc đồng thuận đã dẫn đến sựthay đổi căn bản trong cơchế giải quyết tranh chấp, làm cho cơchếtrởnên tự động hơn, và ít phụthuộc hơn vào quyền lực của các quốc gia liên quan đến tranh chấp. Vì đã có khá nhiều bài viết so sánh các hệ thống của GATT và WTO, chúng tôi sẽchỉtựgiới hạn ởviệc tóm tắt ngắn gọn các đặc điểm nổi bật nhất của DSU trước khi xem xét kinh nghiệm và các mối quan ngại của các nước đang phát triển.

...

LINK DOWNLOAD

...

LINK DOWNLOAD